Kiedy możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę?

Umowa o pracę jest bezpieczną formą zatrudniania pracowników. Daje szczególnie prawa każdej ze stron, zarówno pracodawcy, jak i zatrudnionemu. Dotyczy to również wypowiedzenia tej umowy, które musi się odbyć zgodnie z prawem. Kiedy można przeprowadzić wypowiedzenie umowy o pracę?

Umowa o pracę – kluczowe fakty

Funkcjonowanie umów o pracę reguluje Kodeks pracy, a ściślej ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Obecnie obowiązuje brzmienie z 31 lipca 2023 (Dz.U.2023.1465). Z uwagi na to, iż dokument ten pieczętuje zawarcie stosunku pracy, to konieczne jest stworzenie pisemnej wersji – najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. W Kodeksie pracy znajdziemy również istotny zapis, mianowicie: “Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę”. Oznacza to, iż

Poza tym umowa o pracę gwarantuje pracownikowi płatny urlop, chorobowe oraz nabywanie uprawnień emerytalnych. Firmy mogą zaoferować pracownikom umowy na czas określony i nieokreślony, przy czym jeśli łączny okres umów na czas określony przekracza 33 miesiące lub pracownik podpisuje 4 umowę na czas określony, to zgodnie z prawem jest ona uważana za umowę na czas nieokreślony. Ponadto istotną okolicznością są zasady, w których możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę – chronią one obie strony, gdyż pracodawca ma czas na odszukanie nowego kandydata do pracy, a pracownik również ma czas na znalezienie nowego miejsca zatrudnienia.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika

Zgodnie z prawem, każda ze stron może wypowiedzieć umowę o pracę. Nie jest do tego wymagana zgoda drugiej strony – nie musimy również wręczać jej osobiście, można to uczynić listem poleconym lub e-mailem. Ważne jednak, aby druga strona potwierdziła odbiór pisma. Ile w takiej sytuacji trwa okres wypowiedzenia? To zależy od rodzaju umowy. Jeśli mówimy o umowie na okres próbny, to okres wypowiedzenia wyniesie

• 3 dni robocze, jeśli okres próbny wynosi mniej niż 2 tygodnie,
• 1 tydzień, gdy okres jest dłuższy niż 2 tygodnie,
• 2 tygodnie, gdy okres wynosi 3 miesiące.

Natomiast gdy mówimy o umowie na czas określony lub nieokreślony, to okres wypowiedzenia umowy o pracę jest zależny od tego, jak długi jest czas zatrudnienia u tego pracodawcy. Oznacza to, że okres wypowiedzenia wyniesie:

• 2 tygodnie, gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, gdy był zatrudniony dłużej niż 6 miesięcy,
• 3 miesiące, gdy był zatrudniony co najmniej 3 lata.

W kontekście umów na czas określony i nieokreślony warto pamiętać, iż strony mogą ustalić dłuższy okres wypowiedzenia. Inne kwestie, takie jak pozostały urlop wypoczynkowy, również są kwestią ustaleń między stronami i to, jak zostaną zrealizowane, zależy od nich.

Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę

Co istotne, jeśli to pracodawca chce rozwiązać umowę na czas określony lub nieokreślony, to musi wskazać powód rozwiązania umowy, który musi być konkretny, rzeczywisty i indywidualny dla pracownika (np. likwidacja stanowiska, utrata zaufania, dezorganizacja wskutek częstych nieobecności itp). Nie jest to konieczne w kontekście umowy na okres próbny. Poza tym warto pamiętać, iż pracownikowi przysługuje 21 dni na odwołanie do właściwego sądu pracy.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron i zwolnienie dyscyplinarne

Inną możliwością jest wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron. Jak sama nazwa wskazuje, pracownik i pracodawca muszą się wówczas “dogadać” co do tego, ile pracownik jeszcze będzie świadczył pracę (termin ten nie ma żadnych ograniczeń). Co za tym idzie, żadna ze stron nie jest zobowiązana do automatycznego akceptowania porozumienia, gdyż może być ono np. niekorzystne.

Ostatnią, najmniej przyjazną kwestią jest zwolnienie dyscyplinarne. To sytuacja, w której pracodawca może rozwiązać umowę bez okresu wypowiedzenia z winy pracownika. Takie sytuacje są możliwe, gdy pracownik np. wykaże się rażącym niedbalstwem, popełni czyn niedozwolony, działający na szkodę pracodawcy czy dojdzie do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. W tej ostatniej grupie przykładem może być spożywanie alkoholu w trakcie pracy. Co istotne, pracodawca musi w piśmie wskazać wszystkie przyczyny zwolnienia – gdy pracownik się od niego odwoła, to postępowanie będzie przebiegało jedynie w związku ze sporządzonym wcześniej dokumentem. Pracodawca nie będzie mógł więc wykorzystać innych przewin pracownika, jeśli nie zawarł ich w rozwiązaniu umowy.